Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών και το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η χαμηλή οστική μάζα και η διαταραχή της δομής των οστών. Το αποτέλεσμα αυτής της πάθησης είναι η μειωμένη αντοχή των οστών, παράγοντας που αυξάνει τις πιθανότητες για κατάγματα, διότι τα οστά γίνονται πιο λεπτά και εύθραυστα. Η οστεοπόρωση διακρίνεται κυρίως σε πρωτοπαθή, δευτεροπαθή, μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση και γεροντική οστεοπόρωση. Τα μεγαλύτερα «θύματα» της νόσου είναι συνήθως οι γυναίκες, ειδικά από τα 50 έτη και μετά.
Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται και ως η «σιωπηλή νόσος», καθώς δεν εμφανίζει συμπτώματα για αρκετά χρόνια. Ωστόσο η απώλεια οστικής μάζας προχωρά και αποκαλύπτεται με το πρώτο κάταγμα. Τα κατάγματα μπορεί να συμβούν σε διάφορα σημεία του σκελετού, αλλά συνήθως συμβαίνουν στους σπονδύλους, στον αυχένα του μηριαίου οστού και στο αντιβράχιο. Απώλεια ύψους και κύφωση αποτελούν ακόμα όψιμες εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης. Σήμερα υπολογίζεται πως περίπου το 40% των οστεοπορωτικών καταγμάτων αφορά τη σπονδυλική στήλη, 20% τον αυχένα του μηριαίου οστού, 20% το αντιβράχιο και 20% διάφορα άλλα οστά.
Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την εμμηνόπαυση, να πραγματοποιείται σε γυναίκες/άνδρες που λαμβάνουν κορτιζόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε άνδρες άνω των 70 ετών, καθώς και στις περιπτώσεις που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Όπως είναι γνωστό, για την οστεοπόρωση δεν υπάρχει οριστική θεραπεία και τα φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται, προορίζονται για να αυξήσουν την οστική παραγωγή ή να αναστείλουν την οστική απορρόφηση. Επομένως, όπως γίνεται σαφές, οι συνέπειες της οστεοπόρωσης είναι πολλές και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που πάσχουν.
Συνοψίζονται ως εξής:
- Κατάγματα.
- Απώλεια αναστήματος.
- Πόνοι στην περιοχή της πλάτης και της μέσης.
- Ψυχολογικά προβλήματα και έλλειψη κοινωνικών επαφών.
- Γενικότερα μια κακή ποιότητα στην καθημερινή ζωή.
Ο σημαντικός ρόλος της φυσικοθεραπείας
Η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους που πάσχουν από οστεοπόρωση και να αναβαθμίσει την καθημερινή ποιότητα της ζωής τους. Ο ρόλος της φυσικοθεραπείας είναι μάλιστα σύνθετος, καθώς βοηθά και στην αποκατάσταση -αν έχει προηγηθεί κάταγμα- αλλά και στην πρόληψη της νόσου. Το πλάνο των φυσικοθεραπειών είναι πάντα εξατομικευμένο και προσαρμόζεται στην περίπτωση κάθε ασθενή (με βάση την ηλικία, τις ιδιαίτερες ανάγκες του και την οστική αντοχή του).
Η κινησιοθεραπεία θεωρείται σήμερα ως το πιο αποτελεσματικό φυσιοθεραπευτικό μέσο. Ο φυσιοθεραπευτής πριν την έναρξη ενός προγράμματος ασκήσεων, θα πρέπει να αξιολογήσει λεπτομερώς το ιστορικό του ασθενή, τον έλεγχο της κινητικότητας, του πόνου, να ελέγξει και να εκτιμήσει την αναπνευστική λειτουργία, καθώς και την λειτουργική ικανότητα και την αξιολόγηση της όρθιας θέσης.
Οι πιο σημαντικές ασκήσεις είναι οι αυτές της φόρτισης και μυϊκής ενδυνάμωσης, οι οποίες συνδυάζονται ιδανικά με ασκήσεις ευκαμψίας και ελέγχου της στάσης. Επίσης, μπορεί να γίνει χρήση ειδικών ασκήσεων για την ενδυνάμωση και την ελαστικότητα των μυϊκών ομάδων του κορμού και των άκρων, όπως ενδυνάμωση τετρακεφάλου, ενδυνάμωση καμπτήρων, απαγωγών και προσαγωγών ισχίου, ενδυνάμωση εκαμπτήρων γόνατος και ραχιαίων μυών κορμού, ασκήσεις ισορροπίας, κολύμβηση, υδροθεραπεία κ.α.
Το χρονικό διάστημα της άσκησης αρχικά θα πρέπει να είναι σύντομο, καθώς όμως βελτιώνεται η σωματική αντοχή, θα αναπροσαρμόζεται και θα εμπλουτίζεται. Το πρόγραμμα που θα ακολουθηθεί έχει ως σκοπό να αντιστρέψει τις επιπτώσεις της οστεοπόρωσης, να επιτύχει, δηλαδή, την αύξηση της οστικής μάζας και των οστικών δοκίδων, ώστε τα οστά να γίνουν πιο ανθεκτικά και να αποφεύγονται τα επικίνδυνα κατάγματα.